تاثیرات مخرب مصرف سیگار و الکل از جوانی تا بزرگسالی
مقدمه
مصرف سیگار و نوشیدنی‌های الکلی یکی از معضلات اساسی سلامت عمومی در جهان معاصر است. با وجود هشدارهای مکرر نهادهای بهداشتی، هنوز میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا، به ویژه در سنین جوانی، به این عادات زیان‌آور روی می‌آورند. پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که مصرف این مواد از دوران جوانی می‌تواند پیامدهای جدی جسمی و روانی را حتی در سنین میانسالی به بار آورد. هدف این نوشتار، بررسی دقیق اثرات مصرف سیگار و الکل در طول عمر افراد، با تمرکز بر یافته‌های علمی اخیر است.
اثرات جسمی مصرف سیگار و الکل در جوانی
۱. آسیب به سیستم قلبی-عروقی
یکی از نخستین دستگاه‌های بدنی که از مصرف سیگار و الکل آسیب می‌بیند، سیستم قلب و عروق است. سیگار باعث تنگ شدن رگ‌ها، افزایش فشار خون، سخت شدن دیواره‌ی شریان‌ها و در نتیجه افزایش ریسک سکته‌های قلبی و مغزی می‌شود. الکل نیز با اثر بر فشار خون و سطح چربی خون (خصوصاً تری‌گلیسیرید)، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تشدید می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند افرادی که از نوجوانی مصرف این مواد را آغاز می‌کنند، در دهه سوم زندگی دچار ناهنجاری‌های اولیه قلبی-عروقی مانند کاهش انعطاف‌پذیری رگ‌ها و افزایش ضخامت دیواره شریانی می‌شوند؛ عواملی که مستقیماً خطر بیماری‌های قلبی در بزرگسالی را بالا می‌برند.
۲. ضعف سیستم ایمنی
مصرف مداوم سیگار و الکل سیستم ایمنی بدن را به شدت تضعیف می‌کند. نیکوتین و الکل هردو باعث کاهش عملکرد سلول‌های ایمنی مانند لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها شده و بدن را مستعد ابتلا به عفونت‌های مختلف می‌کنند. جوانانی که به این عادات روی می‌آورند، نه تنها در معرض بیماری‌های عفونی بیشتر قرار می‌گیرند، بلکه روند درمان بیماری‌های معمولی نیز در آنان کندتر می‌شود.
۳. سرطان‌های مختلف
شواهد قوی علمی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها از جمله سرطان ریه، مری، دهان، حنجره، کبد و پانکراس را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. پژوهش‌ها تایید کرده‌اند که اثرات سرطان‌زایی این مواد می‌تواند حتی پس از قطع مصرف نیز سال‌ها باقی بماند.
۴. اختلالات کبدی
کبد یکی از اصلی‌ترین اعضایی است که تحت تاثیر مستقیم الکل قرار می‌گیرد. مصرف مکرر و زیاد الکل به بروز کبد چرب، هپاتیت الکلی، و در نهایت سیروز کبدی منجر می‌شود. شروع مصرف الکل در نوجوانی خطر پیشرفت سریع‌تر این بیماری‌ها را در دهه سوم و چهارم زندگی افزایش می‌دهد.
اثرات روانی مصرف سیگار و الکل
۱. افزایش ریسک افسردگی و اضطراب
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مصرف زودهنگام سیگار و الکل احتمال ابتلا به اختلالات روانی همچون افسردگی شدید و اضطراب مزمن را چندین برابر می‌کند. نیکوتین و الکل به عنوان مواد تغییردهنده حالت روحی، ابتدا ممکن است احساس آرامش موقت ایجاد کنند، اما در بلندمدت موجب اختلال در تعادل شیمیایی مغز و کاهش سطوح سروتونین و دوپامین می‌شوند.
۲. اختلالات شناختی
مصرف سیگار و الکل در دوران شکل‌گیری مغز (یعنی نوجوانی و اوایل جوانی) به شدت با افت توانایی‌های شناختی مانند حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری مرتبط است. افرادی که در این سنین به مصرف این مواد می‌پردازند، در بزرگسالی ممکن است دچار کاهش سرعت پردازش اطلاعات، ضعف برنامه‌ریزی و کنترل اجرایی شوند.
۳. وابستگی روانی و اعتیاد
شروع زودهنگام مصرف مواد مخدر سبک مانند سیگار و الکل دروازه‌ای به سوی مصرف مواد مخدر سنگین‌تر و بروز اعتیاد شدید در بزرگسالی باز می‌کند. این افراد به دلیل تغییرات پایداری که در مسیرهای پاداش مغزی آنان رخ می‌دهد، بیش از سایرین مستعد وابستگی به مواد مخدر هستند.
عوامل تشدیدکننده خطر
محیط اجتماعی و خانوادگی
افرادی که در محیط‌های خانوادگی یا اجتماعی مصرف مواد رایج است، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. الگوگیری از والدین یا همسالان مصرف‌کننده نقش مهمی در شکل‌گیری عادات مصرف ایفا می‌کند.
عوامل ژنتیکی
مطالعات ژنتیک رفتاری نشان داده‌اند که زمینه‌های ژنتیکی نیز می‌تواند در گرایش به مصرف سیگار و الکل نقش داشته باشد. برخی افراد ممکن است به طور طبیعی حساسیت بیشتری نسبت به آثار پاداش‌دهنده‌ی این مواد داشته باشند.
بیماری‌های زمینه‌ای روانی
افرادی که از پیش با مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی (ADHD) دست‌وپنجه نرم می‌کنند، به منظور خوددرمانی ممکن است به مصرف سیگار و الکل روی بیاورند، که این امر وضعیت آنان را وخیم‌تر می‌کند.
پیامدهای بلندمدت اجتماعی
کاهش کیفیت زندگی
افرادی که در جوانی سیگار یا الکل مصرف می‌کنند، در بزرگسالی معمولاً کیفیت زندگی پایین‌تری دارند. این افراد بیشتر دچار مشکلات شغلی، مالی، روابط اجتماعی ناپایدار و سطح پایین‌تر رضایت از زندگی می‌شوند.
افزایش هزینه‌های بهداشتی
مصرف‌کنندگان مواد دخانی و الکلی بار مالی سنگینی بر سیستم‌های درمانی وارد می‌کنند. درمان بیماری‌های مرتبط با این مواد، از جمله سرطان، بیماری‌های قلبی و روان‌پریشی، هزینه‌های هنگفتی برای فرد، خانواده و دولت ایجاد می‌کند.
افزایش ریسک مرگ زودرس
مطابق آمارها، مصرف سیگار و الکل به طرز قابل توجهی ریسک مرگ زودرس بر اثر بیماری‌های غیرواگیر را افزایش می‌دهد. سکته‌های قلبی، سرطان و بیماری‌های کبدی از مهم‌ترین علل این مرگ‌های زودرس هستند.
ضرورت پیشگیری و مداخلات زودهنگام
برای مقابله با این معضل، باید اقدامات پیشگیرانه جدی در سطح جامعه اتخاذ شود. آموزش مهارت‌های زندگی، ایجاد کمپین‌های آگاهی‌بخشی در مدارس و رسانه‌ها، تسهیل دسترسی به خدمات ترک اعتیاد، و محدودیت تبلیغات مواد دخانی و الکلی از جمله این اقدامات است.
همچنین حمایت روانی و اجتماعی از نوجوانان در معرض خطر، تشخیص زودهنگام رفتارهای پرخطر و مداخله‌ی سریع می‌تواند در کاهش نرخ مصرف این مواد تاثیرگذار باشد.
نتیجه‌گیری
مصرف سیگار و الکل در دوران جوانی، آغاز مسیری خطرناک به سوی بیماری‌های جسمی و روانی است. آثار مخرب این عادت‌ها غالباً تا سال‌ها بعد آشکار نمی‌شود، اما زمانی که نمود می‌یابد، مقابله با آن دشوار و پرهزینه است. با توجه به شواهد علمی موجود، سرمایه‌گذاری در آموزش، پیشگیری و درمان زودهنگام می‌تواند آینده‌ای سالم‌تر برای نسل‌های بعدی رقم بزند.
قلیان ، ویپ، پاد، آیکاس تدخین جهان سومی و دشمن نسل آینده !
سال هاست ماسترو رحیمی در مورد خطرات مصرف سیگارت، قلیان، ویپ، آیکاس، سیگارهای الکترونیکی و الکل هشدار داده است!
شما به عنوان عضو انجمن پیپ چقدر در این پویش فعال بودید؟!!
شما چه میزان برای پویش های انجمن پیپ فعالیت کردید ؟!
شما هم در پویش نه به قلیان، نه به سیگارت، نه به ویپ، نه به مواد مخدر، نه به مشروبات الکلی شرکت کنید.
