ویپینگ در دوران بارداری : نیکوتین و آسیبی که می‌تواند رشد جمجمه نوزاد را تهدید کند
فراتر از یک هشدار ساده
در دهه‌ی اخیر، سیگارهای الکترونیکی یا همان ویپ‌ها به‌عنوان یکی از نوآوری‌های صنعت دخانیات مطرح شده‌اند. بسیاری از افراد با انگیزه‌ی ترک سیگار سنتی یا کاهش آسیب‌های ناشی از دود سیگار به این محصولات روی آورده‌اند. اما پرسشی که برای متخصصان سلامت مطرح شده این است که آیا واقعاً ویپ‌ها بی‌خطر هستند؟ به‌ویژه در گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان باردار که هرگونه ماده‌ی سمی می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر رشد جنین اثر بگذارد.
تحقیقات تازه‌ای که توسط تیمی از دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید انجام شده، یک هشدار جدی به همراه دارد: نیکوتین موجود در ویپ‌ها می‌تواند فرآیند رشد جمجمه‌ی جنین را مختل کند. این یافته نه‌تنها اهمیت آگاهی‌بخشی درباره‌ی خطرات ویپینگ را دوچندان می‌کند، بلکه زنگ خطری است برای تمام افرادی که تصور می‌کنند «ویپینگ بی‌خطر است»؛ تصوری که می‌تواند زندگی و سلامت یک نوزاد را برای همیشه تحت‌تأثیر قرار دهد.
جزئیات پژوهش و آنچه دانشمندان کشف کردند
مطالعه‌ی مذکور که نتایج آن در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده، بر بررسی تأثیرات نیکوتین بر فرآیندهای کلیدی رشد استخوانی تمرکز داشته است. دانشمندان با انجام آزمایش‌های دقیق روی موش‌های باردار، مشاهده کردند که قرار گرفتن در معرض نیکوتین، چه از طریق سیگار کشیدن و چه ویپینگ، به ناهنجاری‌های قابل‌توجهی در تشکیل استخوان‌های جمجمه منجر می‌شود.
این ناهنجاری‌ها شامل موارد زیر است:
نازک شدن استخوان‌های جمجمه که باعث می‌شود ساختار جمجمه مقاومت کافی نداشته باشد.
تشکیل ناقص و ناکافی استخوان‌ها که می‌تواند پیامدهای درازمدتی برای شکل‌گیری سر و صورت نوزاد به همراه داشته باشد.
کاهش تراکم استخوان که احتمال بروز شکستگی یا آسیب‌های بعدی را در سال‌های نخست زندگی افزایش می‌دهد.
دکتر امیلی بیتس، زیست‌شناس سلولی و سرپرست این تحقیق، توضیح می‌دهد:
«ما مشاهده کردیم که نیکوتین با مختل‌کردن سیگنال‌های بین سلول‌ها، از رشد طبیعی استخوان‌های جمجمه جلوگیری می‌کند. این اثرات در هر نوع مصرف نیکوتین، چه سیگار و چه ویپ، دیده شد.»
چرا ویپینگ در دوران بارداری خطرناک است؟
سیگارهای الکترونیکی در تبلیغات اغلب به‌عنوان جایگزینی «کم‌ضرر» برای سیگار سنتی معرفی می‌شوند. اما باید توجه داشت که نبود دود قابل مشاهده، به معنای نبود خطر نیست. نیکوتین همچنان ماده‌ای سمی است که به‌راحتی از جفت عبور کرده و وارد بدن جنین می‌شود.
در بدن مادر، نیکوتین می‌تواند:
باعث تنگ شدن عروق خونی شود و جریان خون به سمت جفت را کاهش دهد.
اکسیژن‌رسانی به جنین را مختل کند.
باعث تغییرات شیمیایی در سطح سلولی شود که در بلندمدت اثرات برگشت‌ناپذیری بر رشد سیستم عصبی و استخوانی جنین دارد.
این اثرات در دوران بارداری می‌تواند به‌طور مستقیم روی رشد اندام‌ها و به‌ویژه جمجمه که در این دوره رشد سریعی دارد، تأثیر بگذارد.
دیدگاه متخصصان زنان و زایمان
دکتر سارا جونز، متخصص زنان و زایمان که در این پژوهش دخالتی نداشته، در گفت‌وگویی تأکید کرده است:
«این یافته‌ها نشان می‌دهد زنان باردار باید از مصرف هر نوع محصول حاوی نیکوتین پرهیز کنند. سلامت جنین مهم‌ترین اولویت است و نمی‌توان ریسک‌های نیکوتین را نادیده گرفت.»
او همچنین توصیه می‌کند زنانی که پیش از بارداری به مصرف دخانیات وابسته بوده‌اند، به‌جای تکیه بر ویپ‌ها به‌عنوان یک راه‌حل ایمن، با پزشک متخصص درباره روش‌های علمی و بدون نیکوتین ترک سیگار مشورت کنند.
مرور علمی اثر نیکوتین بر رشد جنین
مطالعات متعددی طی سال‌های اخیر نشان داده‌اند که نیکوتین نه‌تنها اعتیادآور است، بلکه به‌طور مستقیم بر مسیرهای مولکولی دخیل در رشد استخوان و غضروف اثر می‌گذارد.
در جنین، سلول‌هایی به نام استئوبلاست مسئول ساخت و نگهداری استخوان هستند. نیکوتین با اتصال به گیرنده‌های خاص روی این سلول‌ها، فعالیت آن‌ها را مهار کرده یا برنامه‌ی طبیعی تکثیرشان را تغییر می‌دهد. نتیجه‌ی این اختلال:
استخوان‌هایی با تراکم پایین‌تر
ساختارهایی ناقص یا بدشکل
افزایش احتمال بروز نقایص مادرزادی که ممکن است در بدو تولد آشکار نشود اما در مراحل بعدی رشد خود را نشان دهد.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
تأثیرات ویپینگ در دوران بارداری تنها به سلامت نوزاد محدود نمی‌شود؛ این مسئله می‌تواند پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای داشته باشد. نوزادی که با مشکلات استخوانی به دنیا می‌آید ممکن است در طول زندگی نیازمند:
عمل‌های جراحی اصلاحی
مراقبت‌های پزشکی ویژه
هزینه‌های درمانی بلندمدت
باشد. این موضوع می‌تواند فشار اقتصادی زیادی بر خانواده و نظام سلامت وارد کند.
علاوه بر آن، پیامدهای روانی بر والدین نیز نباید نادیده گرفته شود؛ والدینی که بعدها متوجه می‌شوند تصمیم‌های دوران بارداری چگونه بر سلامت فرزندشان تأثیر گذاشته، ممکن است دچار عذاب وجدان و افسردگی شوند.
نقش تبلیغات گمراه‌کننده
یکی از مشکلات اصلی، بازاریابی هوشمندانه شرکت‌های تولیدکننده ویپ است. این شرکت‌ها با تمرکز بر ویژگی‌هایی مثل طعم‌های متنوع و نبود دود غلیظ، تصویری بی‌خطر از محصول خود ارائه می‌دهند.
اما کمتر اشاره می‌شود که:
نیکوتین همچنان ماده‌ای سمی است.
برخی از مایعات ویپ دارای مواد شیمیایی دیگری هستند که اثرات بلندمدتشان ناشناخته است.
این تبلیغات باعث می‌شود بسیاری از زنان باردار به اشتباه تصور کنند که ویپینگ یک انتخاب ایمن است؛ در حالی‌که علم پزشکی خلاف این را نشان می‌دهد.
محدودیت‌های مطالعه و مسیر تحقیقات آینده
البته باید منصفانه گفت که مطالعه‌ی دانشگاه کالیفرنیا روی موش‌ها انجام شده است و هرچند شباهت‌های بیولوژیکی وجود دارد، اما نمی‌توان بدون بررسی‌های بیشتر همه نتایج را مستقیماً به انسان تعمیم داد.
به همین دلیل دانشمندان تأکید کرده‌اند که:
نیاز به انجام مطالعات بالینی و اپیدمیولوژیک روی زنان باردار وجود دارد.
باید داده‌های بلندمدت درباره کودکانی که در دوران جنینی در معرض نیکوتین بوده‌اند جمع‌آوری شود.
اما با توجه به اینکه تجربه‌ی تاریخی سیگار کشیدن در بارداری نیز پیامدهای مشابهی مانند وزن کم هنگام تولد و افزایش خطر نقص‌های مادرزادی را نشان داده است، توصیه‌ی عمومی روشن است:
بهتر است احتیاط کنید و از هر نوع نیکوتین دوری کنید.
موضع سازمان‌های بین‌المللی سلامت
سازمان بهداشت جهانی (WHO) بارها هشدار داده که سیگارهای الکترونیکی بی‌خطر نیستند. این سازمان اعلام کرده:
«تا زمانی که تحقیقات جامع‌تری انجام نشود، نباید ویپینگ را به‌عنوان روشی بی‌خطر برای ترک سیگار معرفی کرد، به‌ویژه برای زنان باردار و نوجوانان.»
علاوه بر WHO، بسیاری از نهادهای بهداشتی ملی در اروپا، آمریکا و آسیا نیز دستورالعمل‌های مشابهی ارائه کرده‌اند:
در دوران بارداری، از هرگونه محصول حاوی نیکوتین (ویپ، سیگار سنتی، آدامس نیکوتین، برچسب‌های نیکوتینی) خودداری کنید.
در صورت نیاز به ترک، از برنامه‌های مشاوره‌ای بدون داروهای نیکوتین‌دار استفاده کنید.
چه باید کرد؟ توصیه‌های عملی برای زنان باردار
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، بهترین اقدام این است که هرچه سریع‌تر مصرف نیکوتین را متوقف کنید. در این مسیر می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
۱. مشاوره‌ی تخصصی: مراجعه به پزشک یا روان‌شناس متخصص ترک دخانیات.
۲. گروه‌های حمایتی: بسیاری از کشورها برنامه‌های رایگان برای ترک سیگار دارند که می‌تواند انگیزه‌بخش باشد.
۳. تکنیک‌های رفتاری: استفاده از روش‌های کاهش استرس، یوگا، تنفس عمیق و تکنیک‌های جایگزین برای مقابله با وسوسه.
به خاطر داشته باشید که ترک نیکوتین نه‌تنها سلامت جنین را تضمین می‌کند، بلکه سلامت عمومی مادر را نیز بهبود می‌بخشد و دوران بارداری ایمن‌تری را رقم می‌زند.
نتیجه‌گیری و پیام پایانی
پژوهش دانشگاه کالیفرنیا یک بار دیگر تأکید می‌کند که نیکوتین در هر شکلی، حتی در قالب ویپینگ، برای جنین مضر است. رشد جمجمه‌ی جنین فرآیندی حساس و پیچیده است که هرگونه اختلال شیمیایی می‌تواند آثار ماندگاری بر جای بگذارد.
زنان باردار باید بدانند که:
ویپینگ بی‌خطر نیست.
تبلیغات شرکت‌ها نباید جایگزین توصیه‌های علمی شود.
کوچک‌ترین میزان نیکوتین می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر سلامت فرزندشان بگذارد.
بنابراین، بهترین انتخاب برای هر مادری که به آینده‌ی فرزندش اهمیت می‌دهد، ترک کامل نیکوتین است. جامعه‌ی پزشکی، سیاست‌گذاران سلامت و سازمان‌های بین‌المللی باید با آگاهی‌رسانی گسترده و ارائه‌ی حمایت‌های لازم، زنان باردار را در این مسیر یاری کنند.
این مقاله نه فقط یک هشدار، بلکه دعوتی برای بازنگری در عادات و باورهاست. سلامت نسل آینده در گرو تصمیم‌های امروز ماست؛ تصمیم‌هایی که می‌توانند تفاوتی عمیق در زندگی یک کودک و خانواده‌اش ایجاد کنند.
پس اگر باردارید یا قصد بارداری دارید، از همین امروز به ترک نیکوتین فکر کنید. سلامت فرزندتان، آینده‌ی او و آرامش خاطر خودتان به این تصمیم وابسته است.
قلیان ، ویپ، پاد، آیکاس تدخین جهان سومی و دشمن نسل آینده !
سال هاست ماسترو رحیمی در مورد خطرات مصرف سیگارت، قلیان، ویپ، آیکاس، سیگارهای الکترونیکی و الکل هشدار داده است!
شما به عنوان عضو انجمن پیپ چقدر در این پویش فعال بودید؟!!
شما چه میزان برای پویش های انجمن پیپ فعالیت کردید ؟!
شما هم در پویش نه به قلیان، نه به سیگارت، نه به ویپ، نه به مواد مخدر، نه به مشروبات الکلی شرکت کنید.
