آمار تکان دهنده مصرف سیگارت در ایران! بیش از ۹۰ میلیارد نخ در سال!
طی یک دهه گذشته، سن مصرف سیگار در ایران کاهش یافته و مصرف دخانیات در میان زنان و دختران به نسبت مردان افزایش داشته است!
بر اساس آمارهای اعلام‌شده در سال ۱۴۰۱، میزان هزینه مصرف دخانیات از میزان سرمایه‌گذاری در بخش معادن پیشی گرفته و در حالی میزان هزینه‌کرد برای دخانیات در ایران حدود ۱۷.۷ همت بوده، رقم سرمایه‌گذاری در بخش معدن ۱۳.۳ همت اعلام شده است.
این آمار علاوه بر اینکه نشان‌دهنده افزایش مصرف سیگار در ایران است، از ضعف دولت در سرمایه‌گذاری در بخش معادن حکایت دارد اما فارغ از بحث بی‌توجهی به حوزه ارزشمند معادن در ایران، مسئله افزایش مصرف دخانیات در دهه‌های اخیر به پدیده‌ای نگران‌کننده بدل شده است.
مصطفی کربلایی، دبیر انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی، دوم فروردین‌ماه اعلام کرد وزارت صنعت، معدن و تجارت براورد مصرف سیگار در ایران را بیش از ۷۰ میلیارد نخ در سال اعلام کرده است.
ولی به گفته کربلایی، آمار حقیقی مصرف دخانیات بر اساس برخی داده‌ها تا ۹۰ میلیارد نخ نیز می‌رسد و از این میزان بیش از ۲۰ درصد به سیگار قاچاق اختصاص دارد.
سال ۱۴۰۱ با برآورد میزان مصرف نزدیک به ۷۰ میلیارد نخ سیگار، این تعداد ۲.۵ درصد مصرف کل جهانی بود که ایران را به یکی از کشورهایی تبدیل کرد که مصرف بالای دخانیات دارد.
از جمله دلایل این موضوع شاید قیمت کم سیگار در ایران به نسبت کشورهای دیگر باشد. با وجود افزایش نرخ مالیات بر محصولات دخانی، سیگار همچنان کالایی ارزان در ایران محسوب می‌شود و این موضوع به گفته پزشکان، ایران را به بهشت سیگاری‌ها بدل کرده است.
داده‌های آماری حاکی از آن است طی یک دهه گذشته، سن مصرف سیگار در ایران کاهش یافته و مصرف دخانیات در میان زنان و دختران به نسبت مردان افزایش داشته است.
به گفته غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، بیش از ۲۰ درصد مردان و چهار درصد زنان بالای ۱۵ سال هر روز سیگار می‌کشند. به طوری که در یک نگاه کلی می‌توان گفت تعداد مصرف‌کنندگان سیگار به طور روزانه در ایران حدود ۱۴ درصد کل افراد جامعه است.
این آمار در صورتی که مصرف‌کنندگان قلیان و سیگارهای الکترونیکی را به آن اضافه کنیم به عدد نگران‌کننده ۲۵ درصد کل جمعیت ایران می‌رسد.
سن شروع مصرف روزانه سیگار در ایران هم بین ۱۳ تا ۱۵ سال است. این آمار زمانی معنادار می‌شود که بدانیم در دهه ۱۳۴۰ این زمان ۳۰ سالگی بود، در دهه ۱۳۵۰ به حدود ۲۵ سالگی رسید و از دهه ۱۳۷۰ زیر ۱۸ سال بوده است.
از دیگر آمارهایی که جامعه پزشکان آن را هشداردهنده می‌دانند، نسبت مصرف سیگار زنان و مردان است. مصرف سیگار در زنان ایرانی حدود یک‌هشتم مردان است ولی در آمارهای مرتبط با مصرف قلیان این آمار در مردان و زنان برابر است.
طی دهه‌های اخیر تنها راهکار دولت‌ها در ایران برای کنترل مصرف دخانیات، افزایش مالیات بوده که آمارها نشان می‌دهد نتوانسته است به کاهش مصرف کمک کند.
خرداد ۱۴۰۲ میزان خسارت ناشی از مصرف دخانیات در ایران عددی حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد شد که از این میزان، ۶۰ هزار میلیارد تومان نتیجه مصرف دخانیات و ۶۰ هزار میلیارد تومان زیان به بخش سلامتی به واسطه تبعات پزشکی مصرف دخانیات بود.
قرار گرفتن سرطان ریه در رتبه دوم سرطان‌های کشنده در ایران می‌تواند به‌روشنی آثار مخرب مصرف دخانیات را آشکار کند.
عدنان خسروی، فوق‌تخصص سرطان‌شناسی و رئیس بخش آنکولوژی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری، ۱۴ فروردین اعلام کرد: شایع‌ترین علت بروز سرطان ریه در کشور مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود دخانیات است و مصرف دخانیات از جمله سیگار، قلیان، تنباکو و تریاک مهم‌ترین عامل بروز سرطان ریه محسوب می‌شود.
سرطان‌های معده و کبد نیز از جمله سرطان‌هایی شایع در ایران‌اند که پزشکان به نقش مصرف دخانیات در ابتلا و تشدید آن‌ها اشاره کرده‌اند.
بر اساس آمارهای پزشکان، سالانه بیش از ۶۰ هزار مرگ ناشی از مصرف دخانیات در ایران ثبت شده است و از هر ۱۰ بیمار مبتلا به سرطان ریه در ایران ۹ نفر سابقه مصرف دخانیات داشته‌اند.
یکی از موارد دیگری که مصرف دخانیات در ایران را به نسبت دیگر کشورها نگران‌کننده می‌کند، افزایش سیگارهای تقلبی در بازار به دلیل تحریم‌ها است که باعث می‌شود سیگارهای موجود در ایران که به نام سیگار اصل فروخته می‌شوند، کیفیتی به‌مراتب پایین‌تر از نمونه‌های اصلی داشته باشند.
افزایش علاقه به مصرف سیگارهای طعم‌دار هم که حاوی میزان بالایی مواد شیمیایی‌اند، کیفیت سیگارهای مصرفی در ایران را از استانداردهای جهانی پایین‌تر آورده و به افزایش عوارض جانبی آن بر سلامتی افراد منجر شده است.
آمار مصرف سیگار و دیگر اقلام دخانی در ایران با وجود هشدارهای جامعه پزشکی، همچنان روبه‌افزایش است. شاید برای کنترل مصرف به‌ویژه در میان جوانان لازم باشد تا در کنار سیاست‌هایی مانند افزایش قیمت و مالیات آن، بررسی‌های روان‌شناختی و جامعه‌شناسی انجام شود تا دلیل علاقه جوانان به مصرف دخانیات بررسی و ریشه‌یابی شود.
